Страна : Узбекистан
Литература – моя жизнь. Автор книг «Oq qushlar qo‘shig‘i» («Лебединая песня», 2015), «Osmon bir dunyo» («Возвышенный мир», 2015), «Qalbimdagi samo» («Небо в моем сердце», 2018) и «Maktub» («Письмо», 2018). Победительница нескольких республиканских конкурсов, четырежды финалистка Книжного Форума (в разных категориях.) Обладательница значка «Знак Узбекистана» (2017).
Country : Uzbekistan
Literature is my life. I’m author of the books «Oq qushlar qo‘shig‘i» («Swan Song», 2015), «Osmon bir dunyo» («The Sublime World», 2015), «Qalbimdagi samo» («Heaven in my Heart», 2018) and « Maktub» («Letter», 2018). Winner of several republican competitions, four times finalist of the Book Forum (in different categories.) The owner of the badge «Badge of Uzbekistan» (2017).
Из сборника рассказов «Қора қушлар кўкка йиқилар…»
Сомон йўли
Тиниқ осмон гумбазида ой бехавотир сузиб юради. Юлдузлар аканинг рашкидан чўчиб турган қиздек, кўк деворининг кўринмас тирқишларидан милт-милт кўз қисадилар. Қаердадир чигиртка мусиқаси таралиб, атроф-олам бир зум сокинлик уйқусидан уйғонади-ю, майин шамол рақсга тортгандек майсаларнинг қулоғини чимчиб, шитирлатиб ўтади. Бутун борлиқ уйқу салтанатининг лашкарларига таслим бўлган-у, сулҳ ҳукмига ширин тушларни ҳадяга олганга ўхшайди.
Четроқда барваста йигит кўринади. Ундан нарироқда яна, яна… Улар ҳарбий кийимда, қўлга қурол олиб, Ватан чегараларини қўриқламоқдалар. Гарчи, чегаралар дахлсизлиги кундай равшан бўлса-да, улар киприк қоқмай, бурчини садоқат билан, сидқидилдан бажаришади. Уларнинг елкасида улкан масъулият, қалбларида эзгу ният, мустаҳкам ирода қўлдаги қуролдек ҳаммавақт ҳамроҳ.
Не бахтки, ҳеч қаердан қурол овози эшитилмайди, кечалар боя ҳикоя қилганимиз каби сеҳрли мусиқалар, хотиржам тушлар оғушида сокин ўтиб боради. Кундузлар қуёш нурларига, табиатнинг яшилларига, болаларнинг кулгусига уйғун. Ҳаммаси ҳавас қилгулик бир гўзаллик, ҳавас қилгулик хотиржамлик.
Узоқ-узоқларда, бизнинг одатий ҳаёт тарзимизга айланган бахтнишин кунлар бир қизчанинг тушларига киради. У бор-йўғи уч-тўрттагина тушни билади, ухлашга қўрқса-да, ўша тинч-осойишта мамлакатга бориб қолиш умиди бу қўрқувни енгишга ирода ато этаётгандек бўлади унга. У саккиз ёшда, ақлини таниб улгурмаган ҳали…
****
Саира, илгарилари, неча ёшда бўлганини эслолмаса-да, бир пайтлар тинч-тотув ҳаёт кечирганларини яхши эслайди. У пайтлари ҳаёт бошқача эди, акаси билан ҳовлида қувлашмачоқ ўйнаб юрар, йиқилиб, тиззалари қонаганида, акаси ҳаммадан яшириб, ярани ювар ва бир парча оқ қоғоз ёпиштириб қўярди. Шу билан оғриқ ҳам босилгандай бўлар, яна шўхликка берилиб кетган қизалоқ яра ҳақида унутиб, қоғозчанинг тушиб қолганини ҳам сезмас эди. Акаси, бу сирни ҳеч кимга айтмасликни тайинлар, яра қоғозни «ютиб қўйгани»га синглисини ишонтириб қўйган эди.
Бир гал, ҳовли этагидаги гуллар атрофида учиб юрган капалакни кўриб қолиб, уни роса қувлашган эди. Тутишга уринишлари зое кетган бўлса-да, капалак қанотининг бир бўлаги қизалоқнинг қўлларида қолиб кетганди. Ўшанда, унинг оппоқлигини кўрган Саира «капалак ҳам йиқилиб, бирор жойи қонаб қолган-у, ярани ювиб, оқ қоғоз ёпиштириб қўйишган,» — деган хаёлга борган эди…
Эртасига ўша капалакнинг боғ четида ўлиб ётганини, унинг «жасади»ни чумолилар кўтариб кетаётганини кўрди. Синган қанотидан таниди уни…
Ўшандан кейин, учиб юрган капалакни кўриб қолса, сира қувламас, бир четда маъюсгина кузатиб ўтирадиган бўлган эди.
Кейин, кўп нарсани эслолмайди, ҳозирги кунга қадар давом этиб келаётган даҳшатлар бошланди-ю, у барча яқинларини йўқотди. Ҳали ҳеч нимага ақли етмайдиган гўдак, мактаб кўришга улгурмаган қизалоқ, онасининг қучоғида эртак тинглаб ухлайдиган ёшида ҳаётнинг, одамларнинг барча шафқатсизликларини кўришга улгурди…
Ёз тунларининг бирида, оиласи билан ҳовлида дам олишга ётган Саира тиниқ осмон сатҳини тенг иккига кесиб ўтган ғуж юлдузлар арқонига термулар, уларни гўё пар булутлар бир шодага тизиб тургандек кўринар эди.
— Дада, анави юлдузлар нега бир ипга тизиб қўйилган? — қизиқувчан қизалоқ бир неча муддатдан буён хаёлида ғужғон ўйнаётган саволлардан бирини ўртага ташлади.
— Қизим, бу юлдузларнинг бир чизиқда тизилиб туришини «сомон йўли» дейишади… — ота гапини тугатиб улгурмай, серсавол қизнинг сўроқ халтаси очилмасин, деб, она гапни илиб кетади:
— Эскиларнинг айтишларича, бу дунёдан кимдир кўз юмса, у юлдуз бўлиб учиб бориб, ўша юлдузлар сафига қўшиларкан. Албатта, бу ўта ишонарсиз гап, аммо…
— Тез, ертўлага! — отанинг кутилмаганда ваҳима билан бошлаган гапи момоқалдироқдек гумбурлаб эшитилди. Изидан, сомон йўлини кесиб ўтганча аллақандай учқунлар, гумбурлаган овозлар, бақир-чақир, айюҳаннослар, нола-ю-фиғонлар…
Онаси, бошида ҳеч нимага тушунмаган бўлса-да, воқеаларнинг кейинги бурилиши фавқулодда қарор қабул қилишга мажбур қилди уни-да. Болаларни етаклаб, ертўлага томон югурди. Отанинг қучоғида ўғил, онанинг бағрида қизалоғи…
Ҳозир улар учун энг хавфсиз жой — ертўла. Ҳартугул, улгуриб қолишди, навбатдаги портлаш уйнинг бир қисмини вайронага айлантирган ва уларнинг чиқиш йўлини деворлар босиб қолган бўлса-да, уларнинг жони омон қолди. Чироқ ўчган, милт этган ёруғлик кўринмайди. Юқорида ёнаётган олов ертўла ичидаги ҳавони қиздириб, куйдира боради. Бўғиладилар…
Саира ҳолсизлана бошлайди. Билади, ҳозир оила аъзолари ҳам худди шу аҳволда, айни дамда уларга ёрдам бера оладиган бирор куч йўқдек туюлади. Шу аҳволда ҳам, унинг ота-онаси болаларни ерга ўтирғизиб қўйганча, намоз ўқишга, паноҳ тилаб Аллоҳга юзланишга тутинадилар. Ва яна бир сабабки — ҳеч вақт ёруғлик тушмагани боис, ертўла поли салқинроқ туюларди уларга.
Ота-она пол устида хаёлий чизиқ тортиб, жойнамоз чизадилар. Ҳаёти давомида қўл урган айб-у гуноҳларига тавба қилиб, истиғфор келтирадилар. Кутилмаган бу офатдан омон чиқиш, саодатли, тинч-хотиржам кунларга етиш умиди билан, тун бўйи ибодат қиладилар. Тонгга яқин отанинг овози чиқмай қолади, зулмат бағрида ҳеч нима кўринмайди. Она-да ҳолдан тойиб, намозни тугаллайди, лаблари оҳистагина «Воқеа» сурасини пичирлайди. Сура охирлагач, судралиб бориб, хожасини туртади, уйғонишга, кўзларини очишга даъват қилади. Йиғлаб-сиқтайди, хастаҳол овоз билан фарёд солади — жавоб бўлмайди…
Ток ургандек шошқин ва қалтис бир ўй фавқулодда миясига урилиб, болалари томон интилади — яна бир вужуд жимлик ила жавоб қайтаради. Бироқ, нафас саслари онанинг кўнглини хавотирдан бироз бўшатгандек бўлади. Тошдек оғирлашиб бораётган бошни елкаси узра зўрға кўтариб, яна судралади. Изланаётган қизалоқ ҳадеганда топилавермайди.
— Қаердасан, қизим? — полни пайпаслайди аёл. Бир-икки қадамлик масофадан судралиб ўтгач, қўли намликни сезиб, сергакланади. — Яширинма, урушмайман сени…
— Ойижон…
Она бу овозни аранг эшитади. Шўрлик қизалоқ, илгарилари болалигига бориб, тўшагини хўллаб қўядиган одати бор бўлиб, ойисидан кўп марта дакки еган, ҳатто, қаттиққўл она қизалоғига қўл кўтарган пайтлари ҳам бўлган эди. Аммо, бу гал уйқуда эмас, чиқишга йўл бўлмагани учун мажбур бўлганди у…
— Кечир мени, болажоним, кечир! — йиғлайди она.
Энди у ҳам ўзи томон келаётган фарзандининг қадамларини ҳис қилади. Бир-бирларини бағирларига босган кўйи бир муддат ўтириб қоладилар. Кейин қизалоқ бир нима эсига тушгандек, савол беради:
— Боя айтганингиз… қаерда у?
Она паришон хаёл билан қизи нима ҳақда сўраётганини дастлаб англамади, узоқ муддат жим қолди. Кейин, боя ибодатдан сўнг ўқиган сураси ёдига тушди:
— У ер осмонларда, жаннатда, қизалоғим… Бизнинг ерларимиз ҳам жаннат мисоли эди, лекин уни дўзахга айлантирдилар, жаҳаннам оловларини ёқдилар унда… Лекин, мен биламан, ер юзида ҳам ҳали бундай жаннатмакон ерлар жуда кўп… У шундай ерларки, тиниқ осмон гумбазида ой бехавотир сузиб юради. Юлдузлар… худди биз кеча кўрганимиз каби, само пардасининг кўринмас тирқишларидан милт-милт кўз қисадилар. Қаердадир чигиртка мусиқаси янграйди, майин сабо рақсга тортгандек майсаларнинг қулоғини чимчиб, шитирлатиб ўтади. Одамлар ҳар тонг уйқудан бехавотир кўз очадилар, осмонларга етгудек орзулар, эзгу мақсадлар оғушида яшайдилар, улар сари хотиржам ва шахдам қадам ташлайдилар…
Саира кутилмаганда ойисининг овози тиниб қолганини сезиб қолди. Қоп-қоронғу ертўлада, жимжитлик қаърида, яқинларининг жонсиз вужудлари ичида бир ўзи ёлғиз қолиб кетган қизалоқ ақл тарозуси ўлчаб, идора қила олмас даражадаги улкан даҳшатни бир зум ўйлади-ю, жонҳолатда чинқириб, одамларни ёрдамга чақира бошлади:
— Ким бор? Ёрдам беринглар! Бизни бу ердан қутқариб олинглар!
Унинг бу илтижоларини ҳеч ким эшитмас, эшитгувчилар эса, тирикликнинг чегарасидан ўтиб, боқий дунё эшиклари ичкарисига кириб улгурган эдилар гўё.
Юқоридаги оловлар, чўғлар бутунлай сўниб улгурган кўринади, ҳаво бироз енгиллашган, салқинлаган бўлди. Саира тусмол қилиб, ертўлага олиб тушадиган зинапоя томонга юрди. Судралиб, юқорига чиқа бошлади, ожизона ҳаракатлари билан эшикни очишга уринди. Эшикни очиш учун, чамаси бир соатга яқин вақти кетди. Миттигина тирқиш, ундан тушиб турган қуёш нури, энг муҳими — тоза ҳаво…
Ёруғлик тушиши билан Саира уларни ўраб турган «зиндон» томонга ўгирилиб қаради. Отаси ибодат қилаётган кўйи боши «сажда»га теккан ҳолда омонатини топширган, онаси ундан анча нарида, ўртароқда, «сомон йўли»ни завқ билан кузатаётган чўпон болакай сингари ерга узала тушиб ётган акаси билинар-билинмас нафас олаётганга ўхшарди.
Саира улардан нигоҳини узиб, атрофдаги рўзғор буюмларига бир қур қараб чиқди: онаси ҳар гал қотган нон бўлакларини ертўлага олиб тушиб қўйгувчи эди. Кўча охирида турадиган қўшни оила ит боқар, ҳафтада икки бор қўшнилардан қотган нонларни йиғиб кетишарди. Хаёлига келган фикрдан кўнглига бироз ёруғлик инган қизалоқ зинадан илдам пастга тушиб, нон сақланадиган челакнинг ёнига борди. Қотган нонлардан бор экан, бир нечта бўлагини еб олди. У акасининг тириклигини идрок этолмас, ҳозир фақат бу ердан чиқиш йўлини топиш-у, кейин бошқаларни ҳам «уйғотиб» олгач, яна тинч ҳаёт бағрига қайтиш ҳақида ўйларди.
Қорни тўйганига амин бўлгач, Саира акасини уйғотишга ҳаракат қилиб кўрмоқчи бўлди: ахир ойиси бирор иш буюрса ҳам, акасидан ёрдам сўрар эди-ку? Фикрлари анча тиниқлашиб қолган қизалоқ ойисининг ёнида ётган рўмолини олиб, бошига ўраб олди, сўнг акасининг ёнига келиб, уни турта бошлади:
— Ака, туринг… туринг, ака! Эшикни очишимиз керак… Турақолсангиз-чи?..
Қизалоқ акасининг кўксига муштлар, тезроқ кўзини очишини талаб қиларди ундан. Ташқаридан шитир-шитир шовқин эшитилди. Қиз акасидан бир лаҳза эътибор назарини узиб, зинапояга интилди. Яқинлашгани сари умиди ошар, ўзи англамаган нималардандир қувона бошлаганди.
— Ҳой, ким у юқоридаги? Эшикни очинглар…
Аммо, саволига жавобан итнинг бетоқат ингиллаган овози эшитилди. У ертўланинг эшиги олдида турар, олд оёқлари билан қурумларни, қулаган деворларнинг парчалари, қумларни суриб, йўл очишга уринарди. Сал ўтмай, қўшни бола — итнинг эгаси Суаднинг овози эшитилди:
— Додо, у ерда нима қиляпсан?
Саира қутқарилганига ишона бошлади, бардам овоз билан ёрдамга чорлади:
— Биз бу ердамиз, Суад! Эшикни оч, ҳаммамиз ичкаридамиз!
Суад яқин келиб, эшикни тўсиб қолган деворларни олиб ташлар, улар оғирлигидан, баъзиларини кўтаролмай, судраб олиб кетарди. Ниҳоят, эшик очилди. Саира ташқарига отилиб чиқди ва Суадга раҳмат айтди, сўнг уни излаб топган итни қаттиқ қучиб олди. Сўнг, яқинларини олиб чиқиш учун Суадни ичкарига бошлади. Аммо, ақлли ит негадир ичкарига киришга йўл бермасди. Бунинг сабабини англаб улгурмасларидан ертўла шифти гумбурлаб кетди ва Саиранинг яқинларини босиб қолди…
Саира шунча вақт ичида кўрганларим даҳшатнинг ўзгинаси, деб билар, унинг назарида, бундан-да даҳшатлироқ нарса йўқ бўлиб туюлар эди.
Яқинларининг қабристони!..
(17 оценок, среднее: 4,82 из 5)
Загрузка...